10. sınıf türk edebiyatı murabba

5. Metin

Murabba

Dinle bülbül kıssasın kim geldi eyyâm-ı bahâr

Kurdı her bir bağda hengâme hengâm-ı bahâr

 Oldı sîm-efşân ana ezhâr-ı bâdâm-ı bahâr

Ayş u nûş it kim geçer kalmaz bu eyyâm-ı bahâr

Yine envâ-ı şükûfeyle bezendi bağ u râğ

Ayş içün kurdı çiçekler sahn-ı gülşende otağ

Kim bilür ol bir bahâra kim ölüp kim kala sağ

 Ayş u nûş it kim geçer kalmaz bu eyyâm-ı bahâr

Tarf-ı Gülşen nûr-ı Ahmed birle mâlâmâldür

Sebzeler anda sahâbe lâle hayr ül-âldür

Hey Muhammed ümmeti vakt-i huzûr- hâldür

Ayş u nûş it kim geçer kalmaz bu eyyâm-ı bahâr

Kıldı şebnem yine cevherdâr tîğ-î sûseni

Jâleler aldı hevâyî toplar ile gülşeni

Ger temâşâ ise maksûdun beni esle beni

Ayş u nûş it kim geçer kalmaz bu eyyâm-ı bahâr

Ruhları rengîn güzellerdür gül ile lâleler

Kim kulaklarına dürlü cevher asmış jâleler

Aldanup sanma ki bunlar bâkî kalalar

Ayş u nûş it kim geçer kalmaz bu eyyâm-ı bahâr

Ârif isen hoş geçür gel bu demi yârân ile

Bâğda kan aldı şimşek neşter-i bârân ile

Gülistânda görinen lâle vü gül Numân ile

Ayş u nûş it kim geçer kalmaz bu eyyâm-ı bahâr

Gitdi ol demler ki olup sebzeler sâhip-firâş

Gonca fikri gülşenün olmışdı bağrında baş

Geldi bir dem kim kızardı lâlelerle dağ u taş

Ayş u nûş it kim geçer kalmaz bu eyyâm-ı bahâr

Umarım bulup Mesîhî bu murabba iştihâr

Ola ehline bu çâr-ebrû güzeller yâdigâr

Bülbül-i hoş-gûysın gül yüzlülerle yüri var

Ayş u nûş it kim geçer kalmaz bu eyyâm-ı bahâr

Mesîhî

Günümüz Türkçesiyle

Bahar gelince bülbülün öyküsünü dinle. Bahar mevsimi her bir bağda gürültü kopardı. Bahar bademlerinin çiçekleri ona gümüş saçıcı oldu. Ye, iç; zira bu bahar mevsimi kalmaz, geçicidir.

Yine bağ ve bahçe türlü türlü çiçeklerle süslendi. Çiçekler yeme içme için gül bahçesinde otağ kurdu. Öteki bahara kimin ölüp kimin kalacağını kim bilir? Ye, iç; zira bu bahar mevsimi kalmaz, geçicidir.

Gül bahçesi tarafı Ahmed (peygamber)'in nuru ile doludur. Sebzeler sahabe, lale ise hayırlı bir soydur.

Ah ey Muhammed ümmeti, rahat olma vaktidir. Ye, iç; zira bu bahar mevsimi kalmaz, geçicidir.

Çiğ damlaları yine senin kılıcını mücevherli bir hâle getirdi. Çiğ taneleri havai toplarıyla gül bahçesini ele geçirdi. Eğer maksadın temaşa etmekse beni işit. Ye, iç; zira bu bahar mevsimi kalmaz, geçicidir.

Gül ve laleler yanakları renkli güzellerdir. Ki çiğ onların kulaklarına kıymetli taş asmıştır. Sakın bunların devamlı kalacağını düşünme. Ye, iç; zira bu bahar mevsimi kalmaz, geçicidir.

Eğer arif kişiysen gel bu anı dostlarla iyi geçir. Bağda şimşek, yağmur neşteriyle kan aldı. Gül bahçesinde görünen lale, gül ve şakayıkla Ye, iç; zira bu bahar mevsimi kalmaz, geçicidir.

Çimenlerin yatağa düşmüş olduğu zamanlar geride kaldı. Dağın ve taşın lalelerle kızardığı zamanlar geldi. Gonca düşüncesi gül bahçesinin bağrında yara olmuştu. Ye, iç; zira bu bahar mevsimi kalmaz, geçicidir.

Mesîhî, umarım ki bu murabba şöhret bularak Anlayana bu dört kaşlı güzeller yadigâr olsun. Hoş sözlü bülbülsün; gül yüzlülerle yürü git. Ye, iç; zira bu bahar mevsimi kalmaz, geçicidir.

41. Etkinlik

Şiirin yapısını belirleyerek aşağıya yazınız.

a.   Şiirin birim değerini ve sayısını aşağıya yazınız.

b.  Şiirin bütününde ve birimlerinde ne anlatıldığını kısaca yazınız. Birimler arasındaki ilişkiyi
tartışınız. Sonuçları yazılı olarak ifade ediniz.

c.   Şiirin bir veya iki birimini attığımızda anlamında bir değişik oluyor mu? Sözlü olarak ifade ediniz.

d.  Yapı özelliklerini belirlediğiniz şiire ne ad verildiğini şiirin başlık bölümüne yazınız.

e.   Şiirde dile getirilen duygunun anlatıldığı günümüz şiirlerinden hatırladıklarınızı okuyunuz.

Birimlerde anlatılanlar	Birim değeri: dörtlük                     birim sayısı: 8
	Murabba	Birimler arası ilişki
	Bahar aylarında bülbüllerin durumu anlatılmış	Birimler arasında tema olarak bir anlam bağı var; fakat anlam her dörtlükte tamamlanmıştır. Dörtlüklerin yerlerini değiştirsek veya bir dörtlüğü çıkarsak şiirin anlamında herhangi bir değişiklik olmuyor.
	Bahar geldiğinde bahçelerde çiçeklerin açması ve doğal güzellikler anlatılmış
	Bahar mevsimin Hz. Peygamberi üzerindeki çağrışımları üzerinde durulmuştur.	Şiirin teması
	Bahar mevsiminin geçiciliği üzerinde durulmuş	Tabiat güzellikleri
	Yeryüzündeki güzelliklerin geçici olduğu anlatılmıştır.
	Yeryüzündeki geçici güzellikleri iyi gözlemek üzerinde durulmuştur.
	Baharın bitişi dile getirilmiştir
	Mesihi’nin dilekleri anlatılmıştır.

42. Etkinlik

Murabbanın ahenk özelliklerini bularak aşağıdaki şablona yazınız.

KAFİYE-REDİF	ÖLÇÜ
“ı-bahar”lar  redif “âm”lar zengin kafiye  “âğ”lar zengin kafiye “dür”ler redif “âl”lar zengin kafiye “i”ler redif “en”ler tam kafiye “ler”ler redif “le”ler tam kafiye “ile”ler redif “ân”lar zengin kafiye “aş”lar tam kafiye “ar”lar tam kafiye	Aruz ölçüsü
	SES-SÖYLEYİŞ Aruz ölçüsüyle dörtlükler halinde söylenmiştir. Her kelime aruz kalıbına uygun seslerden seçilmiştir.

43. Etkinlik

a) Şiirde kendi anlamı dışında kullanılan kelimeleri belirleyiniz. Aşağıdaki şablona yazınız

Kendi anlamı dışında kullanılan kelimeler	Kelimelerin gerçek anlamı	Kelimelerin şiirdeki anlamı
bülbül çiçek sebze lale çiğ gül	kuş bitki bitki bitki sabah vakti oluşan su taneleri bitki	Güzel sesli aşık İnsan gibi düşünülmüş Sahabeler yerine kullanılmış Soy yerine kullanılmış Kılıcın üzerindeki mücevher yerine kullanılmış Yüz yerine kullanılmış

b) Kendi anlamları dışında kullanılan kelimelerin şiiri nasıl etkilediğini belirtiniz.

Şiir çok anlamlı bir metin türü olduğu için şiirde kendi anlamı dışında kullanılan kelimeler şiirin çok anlamlı olmasına yardımcı oluyor. Bu yüzden şiirlerde kelimelerin kendi anlamları dışında kullanılması şiirin çağrışım gücünü arttırmaktadır.

44. Etkinlik

İncelediğiniz şiirde divan şiirinde kullanılan ortak imgelerden hangileri vardır? Bu imgeler nasıl kullanılmıştır, yazınız.

Şiirdeki imgeler	İmgelerin nasıl kullanıldığı
Bülbüllerin öykü anlatması Çiçeklerin otağ kurması Sebzelerin sahabe olması Çiğ tanelerinin mücevher olması Gül ve lalenin güzelleri temsil etmesi	İmgeler şiirde şairin vermek istediği mesajı somutlaştırma yarar. Bu dörtlüklerdeki imgelerde bu amaca hizmet etmiştir.

45. Etkinlik

Şiirdeki edebî sanatları bularak aşağıya yazınız.

Dinle bülbül kıssasın kim geldi eyyâm-ı bahâr

Teşhis

Kurdı her bir bağda hengâme hengâm-ı bahâr

teşhis

 Oldı sîm-efşân ana ezhâr-ı bâdâm-ı bahâr

teşhis

Ayş u nûş it kim geçer kalmaz bu eyyâm-ı bahâr

Yine envâ-ı şükûfeyle bezendi bağ u râğ

Ayş içün kurdı çiçekler sahn-ı gülşende otağ

teşhis

Kim bilür ol bir bahâra kim ölüp kim kala sağ

istifham

 Ayş u nûş it kim geçer kalmaz bu eyyâm-ı bahâr

Tarf-ı Gülşen nûr-ı Ahmed birle mâlâmâldür

Sebzeler anda sahâbe lâle hayr ül-âldür

teşbih

Hey Muhammed ümmeti vakt-i huzûr- hâldür

Ayş u nûş it kim geçer kalmaz bu eyyâm-ı bahâr

Kıldı şebnem yine cevherdâr tîğ-î sûseni

teşbih

Jâleler aldı hevâyî toplar ile gülşeni

teşhis

Ger temâşâ ise maksûdun beni esle beni

Ayş u nûş it kim geçer kalmaz bu eyyâm-ı bahâr

Ruhları rengîn güzellerdür gül ile lâleler

teşbih

Kim kulaklarına dürlü cevher asmış jâleler

Aldanup sanma ki bunlar bâkî kalalar

Ayş u nûş it kim geçer kalmaz bu eyyâm-ı bahâr

Ârif isen hoş geçür gel bu demi yârân ile

Bâğda kan aldı şimşek neşter-i bârân ile

teşhis

Gülistânda görinen lâle vü gül Numân ile

Ayş u nûş it kim geçer kalmaz bu eyyâm-ı bahâr

Gitdi ol demler ki olup sebzeler sâhip-firâş

teşhis

Gonca fikri gülşenün olmışdı bağrında baş

Geldi bir dem kim kızardı lâlelerle dağ u taş

Ayş u nûş it kim geçer kalmaz bu eyyâm-ı bahâr

Umarım bulup Mesîhî bu murabba iştihâr

Ola ehline bu çâr-ebrû güzeller yâdigâr

Bülbül-i hoş-gûysın gül yüzlülerle yüri var

teşbih

Ayş u nûş it kim geçer kalmaz bu eyyâm-ı bahâr

Mesîhî

46.   Etkinlik

a.  Şiirde anlatılanların yaşanabilirliğini tartışınız. Sonuçları defterinize yazınız.

Şiirde şairler kendi iç derinliklerinde duyguları dile getirmişlerdir. Bu duyguları yaşayanlar için dörtlüklerde söylenenlerin benzeri yaşanabilir; ama aynısının yaşanması mümkün değildir.

b. Şiirde gözlem yapılmış mıdır? Sözlü olarak ifade ediniz.

Gözlem yapılmıştır. Metindeki benzetmeler bu gözlemin sonucudur.

47. Etkinlik

Şiiri, birimleri oluşturan düşünceleri de göz önünde bulundurarak yorumlayınız. Düşüncelerinizi sözlü olarak ifade ediniz.

Şiir bahar mevsimin şaire çağrıştırmaları üzerine kurulmuştur.

48. Etkinlik

Murabbanın sizde uyandırdığı hisleri aşağıdaki metin kutusuna yazınız.

Hissettiklerim

49.   Etkinlik (Okul dışı etkinlik)

Mesîhî’nün hayatı ve edebî kişiliği hakkında çıkarımlar yaparak eserle şair arasındaki ilişkiyi belirleyiniz. Sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.

Divan şairidir. Bosna’da doğmuştur. Genç yaşta İstanbul’a gelmiş ve medrese tahsili görmüştür. Hat sanatına merak salarak bu alanda ustalaşmıştır. Sadrazam Hadım Ali Paşa’nın dostluğunu kazanarak onun Divan Katibi olmuştur. Zevkine düşkün lakayd bir adamdı, bu sebeple yükselemedi. Hadım Ali Paşa’nın vefatı üzerine Yunus Paşa’ya, daha sonra Tacizade Cafer Çelebiye başvurdu. Lakin bir netice alamadı, Bosna’da küçük bir şöhret elde etti. Ömrünün geri kalan kısmın zaruret içinde geçirdi.

            Devrinin kudretli şairlerinden olan Mesihi için Âşık Çelebi “nazmın ölü kalıbına şiirin ruhunu üfürmüştür.” Demiştir. Cafer Çelebiye takdim ettiği kaidesi çok güzeldir. Mesihi’nin şiirlerinde yeni olan taraflar vardır. Kendisi de bu iddiadadır. Âşık Çelebi onu Ahmet Paşa, Necati ve Zati ile mukayese ederek onlardan geri kalmadığını belirtir. Baki üzerinde de tesiri vardır.

50. Etkinlik

Metinden hareketle Mesîhî'nin fikrî ve edebî yönü hakkında çıkarımlarda bulunarak kavram haritasına yazınız.

Divan şairidir.

Kendinden sonraki şairler üzerinde etkisi vardır.

Murabbası ünlüdür.

Divan nazmına yeteri kadar vakıftır.

Bosnalı olup, öğrenimini İstanbul’da  yapmıştır.